قانون به زوجین این حق را می دهد که در مورد شراکت در اموال یا سایر امور مربوط به زندگی مشترک با هم توافق کنند. این توافقات می تواند قبل از عقد در قالب یک قرارداد prenup نوشته شود و یا بعد از ازدواج در قالب یک قرارداد تحت عنوان Marriage Contract آورده شود و یا در هنگامی که طرفین تصمیم به جدایی دارند در قالب یک قرارداد موسوم به Separation Agreement تنظیم گردد. در این صورت امضای این قراداد های خانوادگی Domestic Contract، توافقات و شروط مورد توافق زوچین جایگزین پیش شرط های قانونی می شود. به عنوان مثال قانون رژیم خاصی را برای خانه زناشویی زوجین Matrimonial Home یا اموال زوجین -که قبل یا بعد از ازدواج به دست آورده اند- در نظر گرفته و هر یک از زوجین را در اموال طرف مقابل به نحوی شریک می داند، اما اگر طرفین خود در خصوص این امور توافق نمایند، قانون عموما بر اساس توافق و قرارداد زوجین عمل می کند اگر زوجین توافق کرده باشند که مثلا “اموال هر یک از زن و شوهر مستقلا متعلق به مالک آن مال است”، قانون این توافق را محترم شناخته و این توافق جایگزین قانون می شود. به زبان حقوقی در این خصوص، توافقات زوجین بر قانون حکومت دارد.همنطور در رابطه با اموری مثل نفقه همسر، در این مورد هم زوجین حق دارند توافقات خود را -در بسیاری موارد- جایگزین قانون نمایند و توافق آنها در رابطه طرفین حکم قانون دارد.
بنابراین نوشتن یک توافقنامه بین زوجین می تواند بسیاری از نگرانی های طرفین را بر طرف نماید.
اما دامنه این توافقات نامحدود نیست. یعنی اینکه برخی امور – از نظر قانون- غیر قابل توافق هستند و توافق زوجین نمی تواند ناقض قانون باشد.در حقوق ایران به قوانینی که برخلاف آنها نمی توان توافق نمود “قانون آمره” می گویند. به عنوان مثال درحقوق ایران برخی امور قابل توافق نیست. مثل اینکه بسیاری از زنان در مقابل گرفتن حضانت فرزند، مهریه خود را می بخشند. در این خصوص قانون ایران توافق بر سلب حضانت را محترم نمی شمارد و چنین توافقی را فاقد اثر قانونی می داند چون حضانت تلکیف قانونی غیر قابل توافق و به اصطلاح “آمره” محسوب می شود.
یکی از مواردی که طرفین -در بسیاری موارد- نمی توانند برخلاف قانون نسبت به آن توافق نمایند مسائل مربوط به فرزندان است. قانون در خصوص فرزندان یک فرض قانونی دارد که به آن “بهترین شرایط کودک” و یا Best Interest of the Child می گویند. این ترم حقوقی بدین معناست که در توافقات زوجین آنچه در مورد کودکان مهم است، وضعیتی است کودک تحت آن از بهترین شرایط روحی-روانی و مالی برخوردار باشد.
ماده ۳۷ قانون خانواده Family Law Act و ماده 16 (3) قانون طلاق Divorce Act قاکتور هایی که باید دادگاه و یا زوجین در مورد “بهترین شرایط برای کودک ” در نظر گرفته را برشمرده است و شامل مواردی چون مصادیق ذیل می شود:
- سلامتی و رفاه عاطفی کودک .(مثلاً اینکه چگونه نه تنها در حال حاضر بلکه در زمانی که بزرگتر می شوند، تحت تأثیر این تصمیم قرار می گیرند)
- آنچه کودک فکر می کند یا می خواهد، مگر اینکه در نظر گرفتن این موضوع مناسب نباشد.
- عشق و محبت بین کودک و سایر افراد مهم زندگی آنها.
- نیازهای کودک، از جمله نیاز به ثبات در سن و مرحله رشد.
- هویت فرهنگی، زبان و میراث فرزند شما (آنگونه که در قانون طلاق ذکر شده است)
- چه کسانی در گذشته از کودک مراقبت می کردند و چقدر خوب از کودک مراقبت می کردند
- والدین یا هر شخص دیگری که خواهان سرپرستی، زمان فرزندپروری، مسئولیت‌های والدین، مسئولیت تصمیم‌گیری یا تماس است تا چه اندازه می‌توانند از کودک مراقبت کنند و نیازهای او را برآورده کنند.
- آیا ترتیباتی که نیاز به همکاری والدین کودک با یکدیگر دارند (همکاری با یکدیگر) مناسب هستند یا خیر؟
- اگر خشونت خانوادگی وجود داشته باشد، تأثیر آن بر امنیت، امنیت و رفاه کودک چگونه است.
- · …
به زبان ساده، قانون می گوید مهم ترین چیز حفظ سلامت و امنیت کودک است، قضات در تصمیمات خود بهترین شرایط برای کودک را به عنوان یک پیش فرض غیر قابل تغییر در نظر می گیرند و اگر قاضی توافق والدین را برخلاف مصالح کودک ببیند می تواند توافق را در این خصوص باطل بشمارد. بنابراین زوجین نمی توانند حتی با قرارداد های خانوادگی domestic contract حق دیدار یکی از والدین با فرزند را لغو کنند و یا اینکه پرداخت نفقه را ازعهده یکی از والدین بردارد مگر آنکه دادگاه این تصمیم را در راستای بهترین منافع برای کودک درنظر بگیرد.
آنچه گفته شد خلاصه ای بود برای بنان کلیاتی از قانون، اما دانستن همین اندک به ما نشان می دهد که زوجین بایستی قبل از هرگونه توافق شخصی از مشورت حقوقی بهرمند شوند تا توافقات آنها در آینده دستخوش تغییرات ناخواسته نگردد.
نویسنده: عادل زارعی
وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
Adel Zarei
Attorney at law and Legal Consultant
